Crowdfunding faillissementen: Transparantie in de Crowdfundingmarkt

Honderden bedrijven, creatieve projecten en goede doelen zijn succesvol gefinancierd via crowdfunding. Zo haalden de projecten op crowdfunding platform Geldvoorelkaar.nl in 2015 ruim € 24 mln aan financiering op, financierde Voor de Kunst meer dan 450 kunstprojecten en verstrekte Lendahand met ruim 300 geslaagde projecten bijna € 3 mln aan mesokredieten aan ondernemingen in opkomende landen. Met een gemiddeld rentepercentage van 7,2% en leningen oplopend tot zelfs tien miljoen euro dient crowdfunding zich steeds meer aan als volwaardige investeringsmogelijkheid voor (particuliere) investeerders.

Investeren in crowdfunding kent ook zijn keerzijde. Zo haalde een restaurant in Den Haag in 2013 met behulp van 70 investeerders € 125.000,- op via Geldvoorelkaar.nl, om vervolgens een jaar later haar deuren alweer te moeten sluiten met als gevolg dat de investeerders circa tweederde van hun investering als verlies moesten nemen. Verder verloren 64 investeerders een deel van hun investering nadat in november van 2015 een transportmaatschappij uit Noord-Brabant failliet werd verklaard. In december een jaar eerder nog wist het bedrijf € 150.000,- op te halen. Collin Crowdfund laat in een reactie weten dat na de betaling van 11 reguliere aflossingsdelen, een bedrag van € 81.250,- nog afgelost diende te worden. Bas Denissen van Collin Crowdfund: “Collin Crowdfund neemt altijd een actieve rol in bij het komen tot een oplossing voor de investeerders en zal een voorstel altijd voorleggen aan de betrokken investeerders.” In het geval van dit faillissement is met de investeerders een eenmalige slotbetaling van € 40.000,- overeengekomen. De definitieve afboeking voor investeerders betrof hier dus € 41.250,- of 27,5% van het totale leningsbedrag.

Investeerders in crowdfunding projecten dienen dus, net als bij andere beleggingsproducten, rekening te houden met de consequenties van een mogelijk faillissement en daarmee een verlies op hun investering. Om de transparantie van de Nederlandse crowdfundingmarkt te vergroten, is Fundwijzer voorstander van het publiceren van de crowdfunding projecten die problemen ondervinden in het terugbetalen van de lening, de zogeheten ‘defaults’. Transparantie straalt vertrouwen uit, wat kan bijdragen aan het volwassen worden van de Nederlandse crowdfundingmarkt. Simon Douw, directeur van branchevereniging Nederland Crowdfunding: “Transparantie is een must in de crowdfundingsector: het is bij uitstek een manier van investeren en financieren waarbij de crowd zelf kan zien en volgen waar hun geld heengaat. Nu crowdfunding volwassener wordt, en dus steeds meer ondernemers terugbetalen aan de crowd, wordt het zaak om ook te laten zien hoe het over de volle breedte van de sector gaat met defaults. Binnen branchevereniging Nederland Crowdfunding stellen de gezamenlijke crowdfunding platformen nu een gemeenschappelijke definitie en manier van rapporteren van defaults op, zodat de crowdfunding markt nog transparanter kan worden. Daarbij is het belangrijk dat defaults in elk geval als bedrag of als percentage ten opzichte van het totale volume aan verstrekt kapitaal worden uitgedrukt. Het noemen van individuele gevallen raden wij af omdat het betreffende ondernemers – en ook betrokken investeerders –  onnodig kan schaden.”

Om de risico’s van crowdfunding beter in kaart te brengen, heeft Fundwijzer onderzoek gedaan naar de defaults binnen de Nederlandse crowdfundingmarkt. Fundwijzer heeft hierbij gekeken naar de crowdfunding platformen Geldvoorelkaar.nl, Collin Crowdfund, Kapitaal op Maat en Horeca Crowdfunding, omdat deze platformen reeds in meer of mindere mate transparant zijn met betrekking tot projecten die in betalingsproblemen verkeren. Van de overige crowdfunding platformen in de markt zijn op dit moment geen gegevens omtrent defaults bekend. Pim van de Velde van Kapitaal op Maat: “Transparantie hoort bij Kapitaal Op Maat en bij crowdfunding in het algemeen. Wij verlangen dat ook van ondernemers. Het is een utopie om te denken dat ondernemers die via crowdfunding aan kapitaal zijn gekomen niet failliet kunnen gaan. Dat hoort bij de risico’s en investeerders weten dat. Wij verwachten op termijn zo’n 5% defaults. Dat is nog altijd minder dan waar de banken rekening mee houden. Bij hen ligt het tussen de 8 en 10%. Aan ons de taak om ondernemers goed te monitoren en als het dan misgaat de gestelde zekerheden adequaat uit te winnen. Hiervoor is speciaal in het belang van de investeerders de Stichting Zekerheden Kapitaal Op Maat opgericht.” Zo werd in november 2010 een Nijmeegse producent van hekwerken failliet verklaard. Een maand later werd een akkoord bereikt over een doorstart, waarbij de volledige openstaande crowdfunding lening werd overgenomen door de nieuwe ondernemer. Investeerders werden daarbij verzekerd van hun inleg.

Uit het onderzoek van Fundwijzer blijkt dat crowdfunding projecten met een hoge(re) risicoclassificatie eerder in default zijn dan crowdfunding projecten met een lage(re) risicoclassificatie. De crowdfunding platformen lijken de liquiditeits- en ondernemingsrisico’s omtrent de desbetreffende onderneming zorgvuldig in te schatten. Bovendien hebben de projecten met een hogere risicoclassificatie gemiddeld een hoger rentepercentage dan projecten met een lagere risicoclassificatie. Een weergave van het aantal defaults, geselecteerd op basis van risicoclassificatie, van de platformen Collin Crowdfund, Geldvoorelkaar.nl, Horeca Crowdfunding en Kapitaal op Maat, is in het onderstaande overzicht opgenomen.

Fundwijzer heeft tevens het percentage defaults van de crowdfunding platformen Geldvoorelkaar.nl, Collin Crowdfund, Kapitaal op Maat en Horeca Crowdfunding berekend, door het aantal defaults te nemen als percentage totaal aantal succesvol gefinancierde crowdfunding projecten. Dit wijkt af van de door branchevereniging Nederland Crowdfunding voorgestelde berekeningsmethodiek, aangezien deze gegevens momenteel niet beschikbaar zijn. Crowdfunding platform Collin Crowdfund heeft momenteel één project, van de in totaal 169 succesvol gefinancierde projecten, welke niet in staat is haar volledige lening terug te betalen. Hierbij dient echter de kanttekening te worden gemaakt dat Collin Crowdfund pas sinds juni 2014 actief is. Van het totale aantal crowdfunding projecten op de platformen Geldvoorelkaar.nl, Collin Crowdfund, Kapitaal op Maat en Horeca Crowdfunding is momenteel 3,87% in default (projecten in default ten opzichte van succesvol gefinancierde projecten).Tevens blijkt dat een significant deel van de projecten met betalingsproblemen, deze betalingsproblemen al snel oplopen na het aangaan van de lening. Zo ontstaan de betalingsproblemen bij 85 procent van de leningen voordat de helft van de lening is afgelost. Van deze projecten met betalingsproblemen raakt zelfs meer dan 25% van de ondernemers in default binnen het eerste jaar na afsluiting van de lening. Voor een investeerder dus een cruciale periode.

Ondanks het stellen van verschillende zekerheden en een zo goed mogelijke beoordeling van de bedrijfsrisico’s zijn crowdfunding defaults, net als bij andere beleggingsinstrumenten, nooit geheel te voorkomen. Het is daarom van groot belang dat crowdfunding platformen transparant communiceren over de betreffende defaults.Crowdfunding platformen dienen bij elke default separaat te handelen. Is er sprake van hoofdelijke aansprakelijkheid? Welke zekerheden zijn er vastgelegd? Dient er een gerechtelijke procedure te worden gevolgd? Verschillende vragen waarover transparant naar de betrokken investeerder dient te worden gecommuniceerd. “Beide defaults zijn nog niet afgerond en de desbetreffende investeerders worden op de hoogte gehouden van de actuele ontwikkelingen. Het is dan ook niet in het belang van deze investeerders is om publiekelijk op deze specifieke gevallen te reageren. Wij maken op onze website duidelijk melding van de risico’s welke investeerders lopen bij investeringen. Wij adviseren investeerders ook met klem om investeringen gespreid te verrichten. Hiermee wordt het risico verlaagd. Het door ons beoordeelde risico wordt transparant zichtbaar gemaakt bij de betreffende gepubliceerde aanvraag. De kredietnemer is te allen tijde hoofdelijk aansprakelijk voor de schuld. Tevens neemt Horeca Crowdfunding Nederland (in tegenstelling tot andere platformen) de verpanding op de inventaris. De zekerheden worden vastgelegd in de kredietovereenkomst.” Aldus Igor Kuijer van Horeca Crowdfunding Nederland.

Fundwijzer raadt investeerders altijd aan om een verantwoord deel van haar totale vermogen te investeren in crowdfunding, en het te spreiden over verschillende crowdfunding platformen en verschillende crowdfunding projecten. Fundwijzer biedt investeerders één overzicht van meer dan 1.000 verschillende crowdfunding projecten uit de 75 opgenomen Nederlandse crowdfunding platformen. Investeerders kunnen bij Fundwijzer een eigen selectie maken en de voor hen interessante crowdfunding projecten selecteren.

Het onderzoek van Fundwijzer is op basis van eigen verzamelde gegevens. Uit ons onderzoek kwam naar voren dat het noemen van individuele crowdfunding projecten die in betalingsproblemen verkeren gevoelig ligt. Toch zijn er op verschillende plaatsen op het internet berichten te vinden die met naam en toenaam melding maken van dergelijke bedrijven.

Edwin Adams van Geldvoorelkaar.nl: “Geldvoorelkaar.nl brengt betrokken investeerders via de persoonlijke pagina op de hoogte van successen en uiteraard ook van default situaties van projecten. Recent zijn de successen en default cijfers ook in het openbaar gepubliceerd. Een objectief vergelijk tussen platforms is in onze visie niet mogelijk. Geldvoorelkaar.nl is echter verheugd dat branche breed nagedacht wordt over de voordelen (hogere rendementen, social impact, betrokkenheid)  maar ook de risico’s die bij crowdfunding horen. Kredietnemers tekenen altijd hoofdelijk (privé) mee voor het aangaan van de lening. Uiteraard betreuren wij de situatie waarin een onderneming (tijdelijk) niet aan haar verplichtingen kan voldoen. Overigens wijst de praktijk uit dat ook in sommige gevallen van een default situatie er een mogelijke oplossing gevonden kan worden door middel van een betaalregeling of anderszins.”

Fundwijzer houdt een overzicht van de defaults binnen de Nederlandse crowdfundingmarkt bij en biedt platformen, projecten en investeerders de mogelijkheid om defaults te melden, maar ook te reageren, met als streven de transparantie in de Nederlandse crowdfundingmarkt te vergroten. Dit overzicht van de defaults zal binnenkort toegankelijk zijn voor de gratis geregistreerde gebruikers op Fundwijzer. Ondervindt u als investeerder (in de toekomst) problemen met specifieke crowdfunding projecten? U kunt het ons hier (anoniem) melden.